Unsere Kirchenväter sprechen sehr oft davon, dass die menschliche Intelligenz einer der Gaben ist, welches den Menschen von den anderen Geschöpfen unterscheidet. Intelligenz, von lateinisch intellegere bedeutet „erkennen", „einsehen", „verstehen". Die Wichtigkeit dieser kognitiven bzw. geistigen Leistungsfähigkeit heben im V. Jh auch die Heiligen Übersetzer, deren wir gestern, am 09. Oktober, gedacht haben, erkannt. Hl. Mesrop Mashtoz, der Hl. Katholikos Sahak Partev sowie der Schar deren Mitstreiter, übersetzten nicht nur die Bibel aus hebräischen und aramäischen Quellen ins Armenische, sondern auch vieles, von den Kirchenväter, von den Philosophen oder den Wissenschaftlern. Sie haben es als Ihre Mission verstanden, durch Bildung das Licht der Erkenntnis, des Verstehens, unter den Armeniern zu verbreiten. Der erste Satz, der mit den armenischen Buchstaben ins Armenisch übersetzt wurde, war aus dem Buch Sprüche Solomos: „Zu erkennen Weisheit und Zucht, zu verstehen die kündige Rede" (Առակներ 1, 2).
5-րդ դարը համարվում է հայ գրականության ոսկե դարը։ Սուրբ Թարգմանչաց արածն այնքան օրինակելի էր, որ հետագայում դրանից ոգեշնչվեցին կովկասյան ալբանացիները, վրացիները, սլավոնական ժողովուրդները, բայց նաև գերմանացիները։ Շարժումը, որ զարգացավ հայերեն գրի հայտնաբերումից հետո, շուտով իր պտուղները տվեց, բացի թարգմանություններից, դպրոցներ հիմնվեցին քաղաքներում և գյուղերում, որտեղ քահանաներ կային, փոքր երեխաներին թույլ տվեցին սովորել կարդալ և գրել, եկեղեցական արարողություններ և երթևեկություններ էին կատարվում։ ստեղծված հայերեն լեզվով և շատ ավելին։ Այս ամենը օգնեց պահպանել մեր ինքնությունը նույնիսկ մութ ժամանակներում, երբ մենք կորցրինք մեր պետականությունը։ Բայց այսօր էլ, աշխարհով մեկ բաշխված, 1915-ի ցեղասպանությունից հետո, մեր հավատքն ու լեզուն, բայց և դեպի ճշմարտության մեր ձգտումն է, որ մեզ միավորում և եռակցում է։
Այսօր էլ մենք միասնական ենք, առավել քան երբևէ։ Մեր հարեւան երկիրն ուզում է Արցախն ազատել հայերից ու օրեր առաջ հարյուր տարի առաջ մեզ կոտորած երկրի հետ միասին սկսեց պատերազմը։ Եթե անգամ համաշխարհային հանրությունն անխոնջ կրկնում է, որ Արցախում հակամարտությունը չի կարող լուծվել ռազմական ճանապարհով, մեր հարեւան երկիրը չի ցանկանում դա հասկանալ։ Ավելին, այն ռմբակոծում է Արցախի գյուղերն ու քաղաքները, մարդասիրական հաստատությունները, ինչպիսիք են հիվանդանոցները, դպրոցներն ու եկեղեցիները: Մեզ՝ որպես քրիստոնյաների, մնում է միայն աղոթել, որ մեր հարեւանները ուշքի գան ու նստեն բանակցությունների սեղանի շուրջ։ Մինչ այդ մենք պետք է պաշտպանենք մեզ, մեր հայրենիքը և մեր ժողովրդի կյանքի իրավունքը, քանի որ մենք այլևս թույլ չենք տա երկրորդ ցեղասպանություն։ Ես մեծ հույս ունեմ, որ համաշխարհային հանրությունը կճանաչի դա և կաշխատի Արցախում խաղաղության և ժողովրդի կյանքի իրավունքի համար։
